Số lượng công trình xanh tại Việt Nam còn hạn chế
Biến đổi khí hậu và dịch bệnh trong những năm qua đã “phủ bóng đen” lên toàn cầu. Tuy nhiên, nhìn từ thách thức, các chuyên gia cho rằng, đây chính là giai đoạn để khẳng định vị thế của công trình xanh trong chu kỳ phát triển bền vững.
Chia sẻ tại Hội thảo “Chi phí đầu tư và vận hành công trình xanh, công trình hiệu quả năng lượng” do Viện Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) phối hợp cùng Công ty TNHH Edeec, Doanh nghiệp xã hội Công trình bền vững Việt Nam và Sen Vàng Group tổ chức sáng ngày 18/10, ông Tạ Đắc Quý, chuyên gia Viện Vật liệu xây dựng cho rằng, công trình xanh đang dần trở thành xu hướng toàn cầu, mang lại nhiều giá trị dài hạn cho doanh nghiệp bất động sản. Vì vậy, sẽ là thiếu sót nếu cộng đồng doanh nghiệp không thực hiện chuyển đổi xanh cho các công trình của mình.
Có cùng quan điểm, bà Nguyễn Bích Ngọc, Giám đốc Sen Vàng Group cũng nhìn nhận, khi đại dịch Covid-19 qua đi, nhu cầu về một chốn an cư trong lành, đảm bảo môi trường sống, cải thiện sức khoẻ đang là xu hướng chung được mọi người tìm kiếm.
"Bên cạnh các yếu tố về vị trí, chi phí, người mua nhà đang quan tâm nhiều hơn đến các yếu tố xanh trong công trình. Cùng với đó, các vấn đề liên quan đến bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng và trách nhiệm xã hội của các chủ đầu tư cũng được người mua đưa vào tiêu chí lựa chọn. Chính vì vậy, đây được coi là “giai đoạn vàng” thúc đẩy ngành bất động sản phát triển các công trình xanh và bền vững, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng", bà Ngọc nhận định.
Trên thực tế, sau hơn 20 năm phát triển, số lượng công trình xanh tại Việt Nam đang ngày càng gia tăng về số lượng. Theo chia sẻ của PGS. TS. Lê Trung Thành, Viện trưởng Viện Vật liệu xây dựng, số công trình xanh tại Việt Nam đang có chiều hướng năm sau cao hơn năm trước. Cụ thể, năm 2022, Việt Nam có khoảng hơn 200 công trình xanh thì sang năm 2023, Việt Nam đã ghi nhận hơn 300 công trình xanh.
Tuy nhiên, đánh giá một cách thẳng thắn, PGS. TS. Lê Trung Thành cho rằng, dù số lượng có chiều hướng tăng và công trình xanh đang ngày càng thể hiện rõ xu hướng tất yếu, nhưng so với các nước trong khu vực và thế giới thì số lượng công trình xanh tại Việt Nam vẫn còn quá khiêm tốn.
Theo đó, vẫn có không ít doanh nghiệp phân vân việc đầu tư phát triển các công trình xanh do lo ngại về chi phí tăng cao, việc tìm kiếm các vật liệu xây dựng tiết kiệm năng lượng khó khăn và thiếu nguồn nhân lực am hiểu để phát triển.
"Vì vậy, để công trình xanh tại Việt Nam được đẩy mạnh về số lượng, cũng như đảm bảo về chất lượng, việc tìm ra các giải pháp khắc phục những lo ngại trên là rất quan trọng", PGS. TS. Lê Trung Thành nhấn mạnh.
Tháo gỡ rào cản chi phí là giải pháp quan trọng
Theo đánh giá của Viện Vật liệu xây dựng, chi phí là một trong những khía cạnh đặc biệt quan trọng trong việc phát triển, quản lý các dự án công trình xanh, công trình hiệu quả năng lượng. Song, đây cũng là một trong các rào cản lớn đối với các chủ đầu tư, nhà phát triển bất động sản muốn xây dựng và vận hành công trình bền vững tại Việt Nam.
Tuy nhiên, Viện Vật liệu Xây dựng cho rằng, việc xây dựng công trình xanh, công trình hiệu quả năng lượng không thực sự làm tăng chi phí đầu tư nếu các chủ đầu tư biết sử dụng vật liệu xây dựng phù hợp, phương án tài chính hợp lý, sử dụng mô hình dự báo vận hành công trình đúng cách.
Chia sẻ tại Hội thảo, ông Trần Thành Vũ, Giám đốc Công ty TNHH Edeec đồng tình, chi phí đầu tư công trình xanh, công trình hiệu quả năng lượng luôn luôn là câu hỏi đầu tiên của các nhà đầu tư khi có ý định thực hiện các sản phẩm bất động sản bền vững, thân thiện môi trường. Theo logic thông thường từ nhiều năm nay, chi phí đầu tư cho các dạng công trình này sẽ phải tăng lên và phần tăng này sẽ được bù đắp trong quá trình vận hành. Song đây là cách hiểu có phần rập khuôn từ các nước phát triển.
Theo ông Vũ, để hóa giải áp lực chi phí trong việc phát triển công trình xanh, chủ đầu tư nên hướng tới thực hiện công trình thân thiện môi trường từ các lợi ích cốt lõi của thiết kế, thay vì thiết kế theo quy trình cũ và chỉ cần bổ sung thêm các đầu mục xanh để lấy điểm cho chứng chỉ. Lợi ích cốt lõi của thiết kế bao gồm: tối ưu chi phí đầu tư để giảm giá thành, tăng cao tối đa có thể hiệu quả năng lượng trong điều kiện chi phí cho phép song song với kiểm soát cẩn thận chất lượng môi trường trong nhà.
Đây là cách làm vừa đem lại hiệu quả giảm chi phí đầu tư, vừa giảm chi phí vận hành công trình, vừa có rất nhiều dữ liệu thiết kế đặc biệt để phối hợp thực hiện công tác PR, marketing. Khi các hạng mục này hoàn thành như là nền tảng chất lượng cần phải có, thì việc lấy chứng chỉ công trình xanh sẽ trở nên rất dễ dàng và rẻ, vì điểm tiết kiệm năng lượng và môi trường đã rất cao, thậm chí là đạt tối đa. Sau đó chỉ cần bổ sung thêm một vài yếu tố xanh đơn giản, dạng gạch đầu dòng khác để lấy đủ điểm cho hạng mức chứng chỉ mong muốn.
Đáng tiếc là cách tiếp cận này đòi hỏi ứng dụng các kỹ thuật tính toán và quy trình thiết kế mới so với những gì đang thực hiện phổ thông tại Việt Nam. Nên hầu hết nhà đầu tư đang tiếp cận theo phương thức thiết kế thông thường, thậm chí là đơn giản hóa quy trình, không tính toán các lợi ích kinh tế - năng lượng từ sớm. Chỉ đơn giản là ký thêm hợp đồng với tư vấn xanh, giúp bổ sung các yêu cầu lấy điểm xanh, phương thức này sẽ đòi hỏi nhiều chi phí bổ sung cho các hạng mục xanh, trong khi rất khó đảm bảo được các lợi ích cốt lõi.
Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật và vật liệu cho công trình xanh, công trình hiệu quả năng lượng, bà Lê Phương Anh, Giám đốc chương trình Sustainable Building Vietnam (SBVN) cũng chia sẻ nghi ngại của các chủ đầu tư khi đối mặt với một bài toán mới. Vì vậy, để thúc đẩy sự phát triển của công trình hiệu quả năng lượng, chương trình SBVN sẽ đưa ra các hỗ trợ kỹ thuật, cũng như chia sẻ đào tạo về kiến thức, phương pháp, giúp các chủ đầu tư và người làm nghề nhanh chóng tiếp cận và làm chủ các khái niệm, công cụ giúp thiết kế và xây dựng các công trình bền vững.
Nói thêm về công trình xanh và việc phát triển công trình xanh đúng nghĩa, bà Nguyễn Bích Ngọc - Giám đốc Sen Vàng Group cho rằng, chỉ có cây xanh thì không phải là công trình xanh mà công trình xanh là phải xanh từ vật liệu, xanh từ không gian sống, xanh từ năng lượng, vận hành…. Vì vậy, cần phân biệt rõ chứng chỉ xanh và công trình xanh. Bởi chứng chỉ xanh không phải là tất cả.
Theo bà Ngọc, thông thường các công trình xanh hiện nay chỉ biểu hiện ở khâu thiết kế. Tuy nhiên, để là một công trình xanh đúng nghĩa, chủ đầu tư cần xây dựng chiến lược xanh bền vững, thể hiện rõ từ khâu đầu cho đến khâu cuối trong quy trình phát triển dự án của mình. Cụ thể là từ khâu tìm kiếm đất, phát triển sản phẩm, triển khai sản xuất, triển khai bán hàng, vận hành quản lý sau bán hàng cho đến khâu cuối cùng là quản lý sản phẩm khi đi vào sử dụng./.
